Кузняцоўскі фарфор – адна з самых вядомых марак не толькі ў Расіі, але і ва ўсім свеце. «Таварыства вытворчасці парцалянавых і фаянсавых вырабаў М.С.Кузняцова» было заснавана ў 1889 годзе. На працягу ўсяго XIX стагоддзя дынастыя Кузняцовых заснавала і выкупіла шэраг парцалянавых заводаў і мануфактур, якія мелі розную накіраванасць як у асартыменце, так і ў тэхналогіях.
Прадукцыя «Таварыства М.С.Кузняцова» адрознівалася разнастайнасцю. Для сялян рабілі просты посуд. Для гараджан фаянс упрыгожвалі «дваранскім» роспісам, але без прымянення дарагіх фарбаў. Для заможных дамоў выраблялі посуд нават «з залатым нутром». Унутраная частка такіх кубкаў і талерак пакрывалася тонкім пластом золата.
Для вырабу гэтага фарфору ўжываліся свае «рэцэпты». Асноўных сакрэтаў было два. Першы складаўся ў падрыхтоўцы гліны. Сыравіну перад замесам доўга трымалі ў вільготных падвалах. Такі працэс называўся «летаванне», дзякуючы яму сыравіна была больш пластычнай.
Другі сакрэт быў у якасці паліва. Неабходная ўмова для высокатэмпературнага абпалу фарфору – моцна разагрэтыя печы з раўнамерным падтрыманнем у іх тэмпературы. Таму торф рыхтавалі ў пэўныя дні лета, каб ён быў абсалютна сухім.
Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі завод нацыяналізавалі і шмат напрацовак і тэхналогій было згублена, але пасля 1950-х гадоў вытворчасць пачала далей паўнавартасна развівацца. У 2012 годзе прадпрыемства было прададзена. У сувязі з гэтым адбылася мадэрнізацыя многіх цэхаў і ліній.
Цікавыя факты:
- Для кожнага этапу (фармоўкі, абпалу і г.д.) у Кузняцовых існавалі свае вузкапрофільныя супрацоўнікі. Лічыцца, што прынцып падзелу працы на вытворчасці ўпершыню ўвёў у практыку менавіта гэты завод.
- Мацвей Кузняцоў атрымаў званне «Пастаўшчыка Імператарскага Двара», а газеты таго часу называлі яго «фарфоравым каралём».
- У Расійскай Імперыі існавала практыка ставіць на посудзе кляймо вядомых замежных вытворцаў, каб прадаць яго даражэй. Кузняцовы ніколі гэтага не рабілі.
- У агульнай колькасці Кузняцовы валодалі 18-ю прадпрыемствамі, з іх на тэрыторыі Расіі знаходзілася 14.
- Мацвей Кузняцоў сярод рабочых пашыраў рэлігійнасць, напрыклад, толькі што нанятым рабочым дарыў Біблію і непрыкметна ўкладваў у кнігу рублёвыя купюры, а праз некаторы час наведаўся да таго ж працоўнага і паказаў не знойдзеныя ім грошы. З тых часоў, атрымаўшы ў падарунак ад гаспадара Біблію, працоўныя калі і не чыталі яе, то старанна прагортвалі.
- На рыжскай фабрыцы лепшым супрацоўнікам ад імя гаспадара дарылі посуд. Аднак, каб не ўзнікала жадання яго прадаць, на падарункавых кубках і талерках не ставілі завадское кляймо.
- Кузняцовы займаліся і дабрачыннай дзейнасцю: актыўна будавалі прытулкі, дамы, школы і бальніцы для рабочых і членаў іх сем’яў.
Посуд знакамітай вытворчасці Кузняцовых можна ўбачыць і ў Музеі Максіма Багдановіча. Увазе наведвальнікаў прадстаўлены кубачкі, талеркі, малочнік, смятаннік, посуд для спецый, які складаецца з трох прадметаў (сальніцы, перачніцы і гарчычніцы), маслёнка ў выглядзе грушы.