Аповесць Аляксея Карпюка «Данута» (1959), драматычная гісторыя кахання беднага хлопца з Заходняй Беларусі і дачкі польскага генерала, – візітная картка пісьменніка і лепшы беларускі раман аб каханні.
Некаторыя аматары аповесці, дзеянне якой разгортваецца ў Вільні, выкарыстоўвалі раман у якасці турыстычнага даведніка – так добра ў ёй быў апісаны горад. Многія чытачы прымалі галоўнага героя, Янку Барташэвіча, за аўтара і пісалі яму лісты на выдуманае пісьменнікам месца працы: «Горад Гародня. Аблана. Інспектару Барташэвічу Івану».
Настаўніцы са Смаргоншчыны катэгарычна патрабавалі: «Мы вырашылі зрабіць экскурсію ў Вільню ды пакласці на Дануціну магілку кветкі. Выязджаем сваім аўтобусам (спецыяльна нанялі!) 5 ліпеня ў 6 гадзін раніцы. Просім Вас, дарагі тав. Барташэвіч, далучыцца да нас. Ніякіх адгаворак не прымаем. Калі ўжо аніяк не зможаце з намі паехаць, тэрмінова напішыце нам, дзе ЯЕ магілка». Аповесць настолькі закранула чытачоў за жывое, што ў лістах Барташэвічу прыходзілі і такія пажаданні: «Пусть светлая и чистая любовь Дануты в твоем сердце живет, как червь, до глубокой старости твоей, а когда к тебе придет твоя смерть, чтобы она была похожей на смерть Дануты! С такими же пытками и ты был таким бессильным и беззащитным, какой ты оставил ее – придурок ты!» (А.Карпюк. «Развітанне з ілюзіямі», 2008. С. 273-274).
Аповесць «Данута» Аляксей Карпюк, паводле яго ўласнага прызнання, перапісваў трыццаць чатыры разы: «…надта люблю перыяды, калі пішацца, – іх можна параўнаць толькі са станам, калі ты закаханы. Зноў я перастаў заўважаць людзей, надвор’е ды нават тое, што рабілася ў сям’і (мабыць, таму празаікі не ідэальныя бацькі і мужы). Восем месяцаў работы над першым варыянтам аповесці праляцелі як адзін дзень».
У Музеі Максіма Багдановіча захоўваюцца 8 асобнікаў аповесці «Данута» на беларускай, рускай, чэшскай і ўкраінскай мовах, 5 з іх – з дароўнымі надпісамі і аўтографамі Аляксея Карпюка.
