Выбраныя творы

Жыў на свеце музыка. Многа хадзіў ён па зямлі ды ўсё граў на скрыпцы. I плакала ў яго руках скрыпка i такая была ў яго гранні нуда, што аж за сэрца хапала...

Плача скрыпка, льюць людзі слёзы, а музыка стаіць i выводзіць яшчэ жаласней, яшчэ нудней. I балела сэрца, i падступалі к вачам слёзы: так i ўдарыўся б груддзю аб зямлю ды ўсё слухаў бы музыку, усё плакаў бы па сваёй долі...

А бывала яшчэ й так, што музыка быццам вырастаў у вачах людзей i тады граў моцна, гучна: гудзяць струны, дзваніць рымка, бас, як гром, гудзіць i грозна будзіць ад сну i завець ён народ. I людзі падымалі апушчаныя голавы, i гневам вялікім блішчалі ix вочы.

Тады бляднелі i трасліся, як у ліхаманцы, i хаваліся ад страху, як тыя гадзюкі, усе крыўдзіцелі народу. Многа ix хацела купіць у музыкі скрыпку яго, але ён не прадаў яе нікому. I хадзіў ён далей меж бедным людам i граннем cвaiм будзіў ад цяжкага сну.

Але прыйшоў час, i музыкі не стала: злыя i сільныя людзі кінулі яго ў турму, i там скончылася жыццё яго... I тыя, што загубілі музыку, узялі яго скрыпку i пачалі caмi граць на ёй народу.

Толькі іхняе гранне нічога людзям не сказала. «Добра граеце, – гаварылі iм, – ды ўсё не тое!» I ніхто не мог растлумачыць, чаму ад грання музыкі так моцна білася сэрца бедакоў. Ніхто не ведаў, што музыка ўсю душу сваю клаў у iгpy. Душа яго знала ўсё тое гора, што бачыў ён па людзях; гэта гора грала на скрыпцы, гэта яно вадзіла смыкам па струнах; i ніводзін сыты не мог так граць, як грала народнае гора.

Прайшло шмат гадоў з таго часу. Скрыпка разбілася. Але памяць аб музыку не згінула з iм разам. I з-памеж таго народу, катораму ён калісь граў, выйдуць дзесяткі новых музыкаў i граннем сваім будуць будзіць людзей к свету, праўдзе, брацтву i свабодзе...